ႏုိင္ငံျခားပညာေတာ္သင္ရဟန္းတစ္ပါးရဲ႕ အေတြ႔အႀကဳံ (ေဒါက္တာအရွင္ဣႏၵက)

ႏုိင္ငံျခားပညာေတာ္သင္ရဟန္းတစ္ပါးရဲ႕ အေတြ႔အႀကဳံကုိ
သိခ်င္တယ္ဆုိလုိ႔ ေျပာျပရအုံးမယ္။
ပထမဦးဆုံးရင္ဆုိင္ရမဲ့အခက္အခဲကေတာ့
အဂၤလိပ္ဘာသာစကား (Language) ျပႆနာပါဘဲ။

ႏုိင္ငံျခားမွာ ပညာသင္ယူဘုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိတယ္ဆုိရင္
အဂၤလိပ္ဘာသာ၊ အဂၤလိပ္စကားကုိ
တတ္ကၽြမ္းေအာင္ ေလ့လာထားသင့္ပါတယ္။
ဒါမွမဟုတ္ရင္ ႏုိင္ငံျခားထြက္ဖုိ႔ ေလယာဥ္ေပၚ စတက္လုိက္တာနဲ႔
ျပႆနာစေတြေတာ့တာပါဘဲ။

ဒါနဲ႔စပ္လုိ႔ေျပာရဦးမယ္။
မႏွစ္က ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါးနဲ႔အတူ
အေနာက္ႏုိင္ငံ အဂၤလန္ကုိ ခရီးထြက္ျဖစ္တယ္။
ရန္ကုန္မွ ဘန္ေကာက္၊ ထုိမွ လန္ဒန္၊ ေလယာဥ္ခရီးစဥ္ေပါ့။

ေလယာဥ္ေပၚေရာက္ၿပီး မၾကာမီမွာဘဲ ေလယာဥ္မယ္ေတြက
စားစရာ ေသာက္စရာေတြ လာခ်ေပးတယ္။ မ်ဳိးစုံပါဘဲ။
စကၠဴထုပ္ေလးေတြအေပၚမွာ အဂၤလိပ္စာတန္းေလးေတြနဲ႔။
Sugar, Papper, Coffee mate, Salt စသည္ျဖင့္။
ေကာ္ဖီႀကဳိက္သူအတြက္ ေကာ္ဖီ၊ လဘက္ရည္ႀကဳိက္သူအတြက္ လဘက္ရည္၊
ကုိယ့္ေရွ႕လာခ်ေပးထားတဲ့ခြက္ထဲကုိ
ေနာက္ေလယာဥ္မယ္တစ္ဦးက အသီးသီး လုိက္ထည့္ေပးတယ္။
Sugar (သၾကား) ထုပ္နဲ႔ Coffeemate (ႏုိ႔မႈန္႔) ထုပ္ေလးေတြကို ေဖာက္၊
ကုိယ္လုိသေလာက္ ေရာစပ္ေသာက္လုိက္ရုံပါဘဲ။

ဒီလုိေသာက္ေနစဥ္ စာေရးသူေဘးမွာပါလာတဲ့
ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီးက မ်က္ႏွာရႈံ႔တြၿပီး
‘ဟ၊ ေမာင္ဣႏၵက၊ ငါ့လဘက္ရည္က မခ်ဳိဘဲနဲ႔ စပ္တယ္ကြ’ လုိ႔ေျပာပါတယ္။
စာေရးသူလဲ သူေဖာက္ထည့္ထားတဲ့အထုပ္ေလးေတြကုိ
အံ့ၾသစြာနဲ႔လွည့္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ ‘ဗုေဒၶါ’ လုိ႔ေအာ္လုိက္မိတယ္။
စပ္မွာေပါ့။
Papper လုိ႔ေခၚတဲ့ င႐ုပ္ေကာင္းမႈန္႔ထုပ္ကုိပါ ေဖာက္ထည့္ၿပီး
လဘက္ရည္နဲ႔ေဖ်ာ္ေသာက္ေနတာကုိး။

ဒါဟာ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကုိ မေလ့လာခဲ့တဲ့အတြက္
ႀကဳံေတြ႔ရတဲ့ ျပႆနာတစ္ခုပါဘဲ။
ဒီလုိ အေသးအဖြဲျပႆနာေလးေတြကအစ မေတြ႔ႀကဳံရေလေအာင္
နုိင္ငံျခားမွာ ပညာသင္ယူဘုိ႔ရွိတယ္ဆုိရင္
အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကုိ အထူးေလ့လာဘုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။

သာသနတကၠသီလဓမၼာစရိယ (သုိ႔မဟုတ္) သာသနဓဇဓမၼာစရိယဘြဲ႔ရပုဂၢဳိလ္ဟာ
အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကုိ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ ေရးတတ္ေျပာတတ္တယ္ဆုိရင္
သီရိလကၤာနုိင္ငံမွာရွိတဲ့
Buddhist and Pali University မွာျဖစ္ေစ
University of Kelaniya မွာျဖစ္ေစ
M.A သင္တန္းကုိ တက္ေရာက္ခြင့္ရွိပါတယ္။
Fee ေၾကး US $ 750 ေပးသြင္းရတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံက ရဟန္းေတာ္ေတြအတြက္ သင္တန္းကာလက တစ္ႏွစ္တည္းပါ။
အျခားႏုိင္ငံက ေက်ာင္းသားရဟန္းေတာ္ေတြအတြက္ေတာ့ ႏွစ္ႏွစ္တက္ရတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံက ရဟန္းေတာ္ေတြကို
ပါဠိစာေပ အတန္အသင့္ ေလ့လာလုိက္စားဘူးတယ္လုိ႔ ယူဆၿပီး
M.A သင္တန္း တစ္ႏွစ္တည္းသာ တက္ရတာပါ။

ျမန္မာျပည္မွာ အဂၤလိပ္စာကုိ အေျခခံေလာက္သာ ေလ့လာဘူးတဲ့ရဟန္းေတာ္မ်ားကေတာ့
M.A သင္တန္းမတက္ခင္ Aquinas ဆုိတဲ့ေကာလိပ္မွာ
အဂၤလိပ္စာသင္ယူၾကတယ္။

စာေရးသူလဲ အဲဒီေကာလိပ္မွာ အဂၤလိပ္စာတုိးတက္ဖုိ႔အတြက္
တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေကာလိပ္မွာ
1: Preliminary Level (ပထမဆင့္)
2: Intermediate Level (ဒုတိယဆင့္)
3: Final Level (တတိယဆင့္) လုိ႔
အဆင့္သုံးဆင့္ခြဲထားတယ္။

ဒီေကာလိပ္ကုိ တက္ေရာက္ပညာသင္ယူႏုိင္ဘုိ႔ ၀င္ခြင့္ေျဖဆုိရတယ္။
၀င္ခြင့္မွာ ကုိယ္ရတဲ့အမွတ္နဲ႔ ကုိက္ညီသင့္ေလွ်ာ္တဲ့ အဆင့္မွာ
တက္ေရာက္သင္ယူရတယ္။ US $ 50 ခန္႔မွ်သာ ေပးသြင္းရတယ္။

အဂၤလိပ္စာကုိသာ ဦးစားေပးသင္တဲ့ ေကာလိပ္လဲျဖစ္၊
ေစ်းႏႈန္းလဲ သက္သာ၊ သြားရ လာရတာလဲ လြယ္ကူလုိ႔
ျမန္မာရဟန္းေတာ္ေတြအတြက္ အသင့္ေတာ္ဆုံး ေကာလိပ္ပါဘဲ။
အဆင့္အသီးသီးမွာ အဂၤလိပ္ဘာသာ (Language) တစ္ခုကုိဘဲ
1: Grammar
2: Composition
3: Comprehension
4: Speech ဆုိၿပီး ဘာသာ (Subject) ေလးမ်ဳိးခြဲသင္တယ္။

သင္ၾကားတဲ့နည္းစနစ္ေတြကေတာ့ ေခတ္မွီတယ္ေျပာရမွာဘဲ။
အေနာက္တုိင္းဆန္တယ္။ ၿငီးေငြ႔ရမဲ့ရက္ဆုိလုိ႔ တစ္ရက္မွ မရွိခဲ့ဘူး။
အရြယ္စုံ၊ လူမ်ဳိးစုံ၊ ဘာသာစုံတက္ေရာက္ခြင့္ရွိတယ္။
သင္ၾကားေပးတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြကလဲ စုံလုိ႔။
ရွိတ္စပီးယားရဲ႔ ျပဇာတ္ေတြလဲ ပါတယ္။
ျပဇာတ္ေတြကို သင္ၾကားပုိ႔ခ်ၿပီးတုိင္း အဲဒီျပဇာတ္ရဲ႕ ဗြီဒီယုိကားကုိ ၾကည့္ရတယ္။
အဲဒါကေတာ့ ဗြီဒီယုိကားထဲမွာ ေျပာတဲ့စကားေတြကို
ဘယ္ေလာက္အထိနားလည္သလဲဆုိတဲ့Listening Skill အတြက္ပါဘဲ။

Level တစ္ခုတစ္ခုစီရဲ႕ ပညာသင္ကာလကေတာ့ (၆) လျဖစ္တယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံကလဲ အဂၤလိပ္စာအေျခခံပါလာ၊
ဒီေကာလိပ္မွာလဲ Level တစ္ခုေလာက္တက္ၿပီးတဲ့ ျမန္မာရဟန္းေတာ္တစ္ပါးဟာ
တကၠသိုလ္မွာ M.A သင္တန္းကုိ ေကာင္းေကာင္းတက္ေရာက္ႏုိင္ပါၿပီ။
Lecture မ်ားကုိ ေကာင္းေကာင္းလုိက္ႏုိင္ပါၿပီ။

စာေရးသူေတာ့ ဒီေကာလိပ္မွာ
Intermediate Level တစ္ခုတက္ၿပီးေနာက္
University of Kelaniya မွာ M.A တက္ျဖစ္ခဲ့တယ္။
၂၀၀၀ - ခုနစ္တုန္းကပါ။
အဲ့ဒီႏွစ္တုန္းက ဘာသာရပ္ ၁၀ - ခုလုိက္ရတယ္။
စာေမးပြဲေျဖဆုိတဲ့အခါမွာေတာ့
ကုိယ္လုိက္ထားတဲ့ဘာသာရပ္ ၁၀ - ခုထဲက
ႀကဳိက္ရာငါးဘာသာကုိ ေရြးခ်ယ္စာရင္းေပးၿပီး ေျဖဆုိရပါတယ္။

သင္ၾကားပုိ႔ခ်တဲ့ဆရာေတြကေတာ့ Ph.D ဘြဲ႔ရေတြခ်ည္းပါဘဲ။
ဆရာတုိင္းဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ Lecture ကုိ ပုိ႔ခ်ၿပီးတုိင္း
ေမးလုိရာ ေမးႏုိင္ေၾကာင္း အၿမဲေျပာပါတယ္။

ဒီလုိေျပာတုိင္း စာေရးသူရဲ႕ ငယ္ဆရာျဖစ္တဲ့
ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါးကုိ သတိရမိတယ္။
ပထမငယ္တန္းတက္စဥ္အခါတုန္းက
စာခ်ဘုန္းႀကီးက ဘုရား ရဟႏၱာတုိ႔ ရယ္ရႊင္တဲ့အခါ
ဟသိတုပၸါဒ္စိတ္နဲ႔ရယ္ရႊင္တဲ့အေၾကာင္းေျပာျပတယ္။
ဒါဆုိရင္ ဘာျဖစ္လုိ႔ ဒီဟသိတုပၸါဒ္စိတ္ကို
အေသာဘန (မတင့္တယ္တဲ့) စိတ္ထဲ ထည့္သြင္းထားရတာလဲ ဘုရား လုိ႔

စာေရးသူက ေမးမိေတာ့
သားေရဖုံးစာအုပ္အေႏွာင့္နဲ႔ ေခါင္းအထုခံခဲ့ရတယ္။
သီရိလကၤာႏုိင္ငံ ပညာသင္ၾကားေရးစနစ္မွာေတာ့
မသိတာ မရွင္းတာရွိရင္ ေမးျမန္းႏုိင္ပါတယ္။
သူတုိ႔ႏုိင္ငံက ဆရာေတြက ဒီလုိေမးတာဟာ
ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္တုိးတက္ဖုိ႔၊ ပညာတတ္ျဖစ္ဖုိ႔
အေျခခံလုိအပ္ခ်က္လုိ႔ သေဘာထားၾကတယ္။

M.A တန္းမွာ ၀ိနည္း၊ သုတၱန္၊ အဘိဓမၼာထဲက
အေၾကာင္းအရာေတြကို သင္တယ္ဆုိေပမဲ့ ျမန္မာျပည္သင္နည္းစနစ္နဲ႔မတူဘူး။
သီရိလကၤာက ဆရာေတြက ျမန္မာျပည္က စာခ်ဆရာေတာ္ေတြ
ေတြးေခၚေလ့မရွိတဲ့ အရာေလးေတြကို ေတြးေခၚႀကံဆၿပီး
ပုိ႔ခ်ၾကတာဟာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ တစ္မ်ဳိးျဖစ္ေနပါတယ္။

ဥပမာ၊ ၀ိသုဒၶိမဂ္ႏွင့္ ရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသ ဆုိတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ပုိ႔ခ်ခ်က္ထဲမွာ
၀ိသုဒၶိမဂ္က်မ္းအရင္ ၀ိမုတၱိမဂ္ဆုိတဲ့က်မ္းရွိခဲ့ဘူးေၾကာင္း၊
၀ိသုဒၶိမဂ္က်မ္းႏွင့္ ၀ိမုတၱိမဂ္က်မ္းတုိ႔ဟာ အေၾကာင္းအရာတူညီရုံမွ်မက
အခန္းဖြဲ႔စည္းပုံမ်ားလဲ တူေၾကာင္း၊
ရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသ ၀ိသုဒၶိမဂ္က်မ္းေရးစဥ္အခါက
သူ႔ရဲ႕လက္ထဲမွာ ၀ိမုတၱိမဂ္က်မ္း ရွိႏွင့္ေနၿပီဟု ယူဆႏုိင္ေၾကာင္း၊
ဒါ့ေၾကာင့္ ရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသအေနျဖင့္
သူေရးထားတဲ့၀ိသုဒၶိမဂ္က်မ္း အႀကိမ္ႀကိမ္ေပ်ာက္ဆုံးေသာ္လဲ
အလားတူက်မ္းမ်ဳိး ထပ္မံေရးႏုိင္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊
၀ိသုဒၶိမဂ္က်မ္းေရးစဥ္ ေပ်ာက္ဆုံးသည္ဆုိသည္မွာလဲ မျဖစ္နုိင္ေၾကာင္း၊
ထုိသုိ႔ မွတ္တမ္းတင္ၾကျခင္းမွာ ရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသ ဥာဏ္ေကာင္းေၾကာင္းကုိ
လြန္လြန္ကဲကဲ ခ်ီးမႊမ္းခ်င္လုိ႔သာျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း စသည္ျဖင့္
ဆရာတစ္ေယာက္က လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚၿပီး
ေ၀ဘန္ေထာက္ျပသြားျခင္းဟာ
ျမန္မာရဟန္းေတာ္တစ္ပါးအေနျဖင့္ စိတ္၀င္စားဖြဲရာလဲ ျဖစ္သကဲ့သုိ႔
အံ့ၾသဖြယ္ရာလဲ ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။

သူတုိ႔တကၠသိုလ္က ဘာသာရပ္နာမည္ေတြကို
ကမၻာ့တကၠသိုလ္ေတြနဲ႔ ရင္ေဘာင္တန္းႏုိင္ေအာင္ အဆင့္မွီမွီေပးထားတာကိုလဲ
1: Buddhist Philosophy of Education and Communication
2: The Bodhisatta Ideal in Theravada and Mahayana Buddhism
3: An Introduction to Pali Commentarial Literature
4: Buddhist Vinaya and Modern Legal Philosophy
5: Social Dimensions of Buddhism
စသျဖင့္ စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာေတြ႔ရပါတယ္။

အဲ့ဒီလုိ ဘာသာရပ္နာမည္ေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိးေပးထားေပမဲ့
ဗုဒၶဘာသာက်မ္းဂန္ျဖစ္တဲ့ ၀ိနည္း၊ သုတၱန္၊ အဘိဓမၼာေတြထဲက
အေၾကာင္းအရာေတြကို သင္တာပါဘဲ။
ဘာသာရပ္နာမည္ဆန္းသည့္အားေလွ်ာ္စြာ
ေခတ္အျမင္၊ ေခတ္အေတြးအေခၚ၊ ေခတ္အေျခအေနေတြနဲ႔
ညွိႏႈိင္းၿပီးသင္ေတာ့ စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာ ပုိေကာင္းပါတယ္။

M.A တန္းစာေမးပြဲမေျဖဆုိခင္ စာမ်က္ႏွာ (၂၅-၃၀) ခန္႔ရွိတဲ့
စာတမ္းငယ္ (Dissertation) တစ္ေဆာင္ တင္သြင္းရတယ္။
ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကိုယ္စိတ္၀င္စားတဲ့အေၾကာင္းအရာကုိ ေရးတင္ရုံပါဘဲ။
စာတမ္းအေကာင္းအဆုိးေပၚမူတည္ၿပီး အမွတ္အနည္းအမ်ားေပးတယ္။

စာေမးပြဲမေျဖခင္ စာေမးပြဲအတြက္ျပင္ဆင္ဘုိ႔ တစ္လခန္႔ႀကဳိတင္ ေက်ာင္းပိတ္ေပးတယ္။
ဘာသာရပ္ငါးမ်ဳိးေျဖဆုိရၿပီး တစ္ဘာသာမွာ ေလးပုဒ္ေျဖဆုိရတယ္။
တစ္ပုဒ္ကုိ ၂၅ - မွတ္ေပးတယ္။
အေၾကာင္းအရာေပၚမူတည္ၿပီး အနည္းဆုံး တစ္ပုဒ္ကုိ
(A4 Size) စာမ်က္ႏွာ သုံးမ်က္ႏွာခန္႔ေျဖဆုိရတယ္။
အေျဖလႊာေပၚမွာ Mergin၊ မ်ဥ္းေၾကာင္းေတြက အစီစဥ္တက် ရွိႏွင့္ေနၿပီးသားမုိ႔
အေျဖလႊာစာရြက္ေ၀ရင္ ဘာမွလုပ္စရာမလုိဘူး။ အေျဖေရးရုံပါဘဲ။

အမွတ္ (၁၀၀)ဖုိ႔ ေျဖဆုိရတဲ့အထဲမွာ အမွတ္ (၅၀) ရရင္ ေအာင္ျမင္သူလုိ႔သတ္မွတ္ၿပီး
(၆၅) မွတ္ရသူကုိေတာ့ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္ျမင္သူလုိ႔ သတ္မွတ္တယ္။
ဒီေနရာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ ပရိယတၱသာသနာ့တကၠသိုလ္နဲ႔ မတူတဲ့ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့
ေအာင္မွတ္ (၅၀) ကုိ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ယူျခင္းပါဘဲ။

ဆုိပါစို႔။
ဘာသာတစ္ခုက (၆၀) မွတ္ရၿပီး အျခားဘာသာတစ္ခုက (၄၀) မွတ္သာ ရတယ္ဆုိရင္လဲ
ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ (၅၀) မွတ္ျဖစ္သည့္အတြက္ ေအာင္ျမင္သူလုိ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီစနစ္ကုိ က်င့္သုံးရတာလဲ ဆုိတာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔
ဆရာတစ္ေယာက္ထံ ခ်ဥ္းကပ္ၿပီး ေမးျမန္းဘူးတယ္။
စာသင္သားေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ဟာ ဘာသာရပ္အားလုံးမွာ မေတာ္ႏုိင္ဘူး။
လူတစ္ေယာက္ဟာ ဘာသာရပ္တစ္မ်ဳိးမွာ ေတာ္တယ္ဆုိရင္ပဲ
ေလာကႀကီးမွာ အသုံး၀င္ေတာ့တာဘဲ။
ဒါ့ေၾကာင့္ ဒုိ႔က ဒီစနစ္ကုိ က်င့္သုံးရတာ။

တကယ္ေတာ့ ဒီစနစ္ဟာ ဒုိ႔တကၠသိုလ္တစ္ခုတည္း က်င့္သုံးေနတာ မဟုတ္ဘူး။
ပညာေရးမွာ ထိပ္တန္းေရာက္ေနပါတယ္ဆုိတဲ့
ႏုိင္ငံႀကီးေတြက တကၠသုိလ္အသီးသီးမွာလဲ ဒီစနစ္ကုိ က်င့္သုံးေနတာဘဲ လုိ႔ သူက ရွင္းျပပါတယ္။
ဒီေတာ့ စာေရးသူကုိ လမ္းျပေပးခဲ့တဲ့ မ်က္စိဖြင့္ေပးခဲ့တဲ့
အမိပရိယတၱိသာသနာ့တကၠသုိလ္ (မႏၱေလး)မွာ
ပိဋကတ္စာေပမွာေတာ္ၿပီး အဂၤလိပ္စာမွာ ေခ်ာ္လုိ႔ စာေမးပြဲ က်သြားသူ၊
ျမန္မာစာေပမွာ ေတာ္ၿပီး ပါဠိစာေပမွာ ေခ်ာ္လုိ႔ တကၠသုိလ္မွ ထြက္သြားရသူစတဲ့
ညီေတာ္ေနာင္ေတာ္ေတြကုိ ျပန္လည္သတိရ ျမင္ေယာင္ေနမိပါေတာ့တယ္။

သီရိလကၤာႏုိင္ငံမွာ M.A ေအာင္ေတာ့ အနည္းဆုံးႏွစ္ႏွစ္ၾကာတဲ့
M.Phil (Master of Philosophy) တန္း တက္ရပါမယ္။
တကၠသုိလ္စည္းမ်ဥ္းအရ တုိက္ရုိက္ PhD ဆက္လုပ္ခြင့္ မရွိပါဘူး။

အိႏၵိယႏုိင္ငံမွာ ေက်ာင္းတက္ေနတဲ့ သူငယ္ခ်င္းေတြထံ စုံစမ္းၾကည့္ေတာ့
M.A ၿပီးရင္ M.Phil လုပ္စရာမလုိဘဲ PhD တုိက္ရုိက္ဆက္တက္ခြင့္ရွိေၾကာင္း
သိရပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အခ်ိန္နဲ႔ေငြ အကုန္သက္သာေအာင္
အိႏၵိယႏုိင္ငံမွာရွိတဲ့ တခ်ိန္က ဘုံေဘလုိ႔ ေခၚတဲ့ Mumbai ၿမဳိ႔ကို ေျပာင္းျဖစ္သြားတယ္။
ဆရာႀကီးဦးေရႊေအာင္နဲ႔ ဦးအံ့ေမာင္တုိ႔တက္ခဲ့တဲ့ တကၠသိုလ္ပါဘဲ။

တကၠသိုလ္ Fee ေၾကးကေတာ့ တစ္ႏွစ္မွာ US $ 150 ခန္႔သာ ကုန္က်ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ အေဆာင္စရိတ္က တစ္ႏွစ္ကုိ US $ 500 ခန္႔ကုန္က်ၿပီး
သြားလာစရိတ္ စားစရိတ္အပါအ၀င္ စုစုေပါင္းတစ္ႏွစ္လွ်င္
US $ 1500 နဲ႔ 2000 ၾကားမွာ ရွိပါတယ္။

PhD တန္းဆုိေတာ့ Thesis ေရးရတယ္။
Thesis ေရးဘုိ႔အတြက္ ကုိယ့္ကုိ Guide လုပ္မဲ့ ဆရာတစ္ေယာက္ကို ရွာရတယ္။
ဘုံေဘတကၠသုိလ္မွာ Buddhist Studies မရွိေသးေတာ့
ကုိယ့္ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ အနီးစပ္ဆုံးျဖစ္တဲ့ Philosophy (ဒႆနိကေဗဒ) ဌာနမွာ
ေက်ာင္း၀င္ခြင့္ေလွ်ာက္ထားရတယ္။

စာေရးသူဟာ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ University of Kelaniya က M.A နဲ႔
ဘုံေဘတကၠသုိလ္ကို ပထမဦးဆုံး ၀င္ခြင့္ေလွ်ာက္ထားသူဆုိေတာ့
Guide လုပ္မဲ့သူက အေသးစိတ္ေမးျမန္းစုံစမ္းတယ္။
သာသနာ့တကၠသုိလ္က
သာသနတကၠသီလဓမၼစရိယ (B.A Buddhism) ေအာင္လက္မွတ္နဲ႔
M.A ေအာင္လက္မွတ္ကုိ ၾကည့္တယ္။
အမွတ္စာရင္း အျပခုိင္းတယ္။
ျပဌာန္းစာ (syllabus) ကို စစ္ေဆးတယ္။

သီရိလကၤာႏုိင္ငံ တကၠသုိလ္က ျပဌာန္းစာကေတာ့ ေျပာစရာမလုိပါဘူး။
ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ သာသနာ့တကၠသုိလ္က ျပဌာန္းစာကုိ စစ္ေဆးတဲ့အခါ
ႏုိင္ငံျခားသား ဆရာတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ နားမလည္ႏုိင္တဲ့ ဘာသာရပ္နာမည္၊
နားမလည္ႏုိင္တဲ့ စာအုပ္နာမည္တုိ႔ကို ေတြ႔ရတယ္။
စာေရးသူက အမ်ဳိးမ်ဳိးအဖုံဖုံရွင္းျပလုိက္မွ သူနားလည္ၿပီး လက္ခံသြားပါတယ္။
ဒီေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ သာသနာ့တကၠသုိလ္က ဘာသာရပ္နာမည္နဲ႔
ျပဌာန္းစာအုပ္နာမည္တုိ႔ကုိ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ တကၠသုိလ္အသီးသီးရွိ
ဆရာမ်ား အလြယ္တကူ သိရွိနားလည္ေစရန္
သီရိလကၤာႏုိင္ငံမွာ ရွိတဲ့ ျပဌာန္းစာ နာမည္တုိ႔လုိ စနစ္တက် ျဖစ္ေနရင္ေတာ့ ပုိေကာင္းပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ သာသနာ့တကၠသိုလ္ သင္ၾကားပုိ႔ခ်မႈဟာ
ႏုိင္ငံတကာအဆင့္မွီေပမဲ့ ျပဌာန္းစာအုပ္ျပင္ဆင္မႈ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္
အျခားႏုိင္ငံ တကၠသုိလ္ရွိဆရာေတြရဲ႕ ယုံၾကည္အားရမႈကုိ ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။
ျပဌာန္းစာအုပ္ေတြနဲ႔ B.A, M.A ေအာင္လက္မွတ္တုိ႔ကို စစ္ေဆးၿပီးတဲ့အခါ
ကုိယ့္ဌာနျဖစ္တဲ့ ဒႆနိကေဗဒဌာနရဲ႕ အႀကီးဆုံး Head ရဲ႕ လက္မွတ္ထုိးနဲ႔
စာေရးသူမွာရွိတဲ့ BA, MA နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စာရြက္စာတမ္းအားလုံးကုိ
ေမာ္ကြန္းထိန္းဌာနကုိ ပုိ႔ပါတယ္။

အေၾကာင္းက ျမန္မာျပည္က ရခဲ့တဲ့ BA နဲ႔ သီရိလကၤာက ရခဲ့တဲ့ MA တုိ႔ဟာ
ဘုံေဘတကၠသိုလ္က BA, MA တုိ႔နဲ႔ ညီမွ်မႈ ရွိမရွိ စစ္ေဆးဖုိ႔ပါဘဲ။
ႏွစ္ပတ္ေလာက္ၾကာေတာ့ ညီမွ်မႈ ရွိတယ္ဆုိတဲ့အေျဖရလာပါတယ္။
ဒီေတာ့ Guide လုပ္မဲ့သူက ကုိယ္ေရးမဲ့ Thesis ေခါင္းစဥ္ကုိ ေမးၿပီး
၁၀ - မ်က္ႏွာခန္႔ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေရးျပခုိင္းပါတယ္။
Proposed Thesis ဆုိပါတယ္။
သေဘာတူ ႀကဳိက္ႏွစ္သက္ၿပီဆုိရင္ အဲဒီ Proposed Thesis ကုိ
မိတၱဴ ၁၅ - မူပြါးၿပီး ဘုံေဘတကၠသိုလ္မွာရွိတဲ့
Research and Recognition Committee (RRC) သုိ႔တင္ရတယ္။
RRC ကလက္ခံတယ္ဆုိရင္ Research Visa ရဖုိ႔အတြက္
ေမာ္ကြန္းထိန္း၊ သုိ႔မဟုတ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္လက္မွတ္ရေအာင္ ႀကဳိးစားရပါတယ္။
လက္မွတ္ရၿပီးရင္ နယူးေဒလီၿမိဳ႔မွာရွိတဲ့ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနကို သြားၿပီး
Research Visa ေလွ်ာက္လႊာမ်ားတင္ရတယ္။

ၿပီးေတာ့ ျမန္မာျပည္က ျပန္ေစာင့္ရတယ္။
၈ လေလာက္အၾကာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံက အိႏၵိယသံရုံးနဲ႔ ကာယကံရွင္ေက်ာင္းသားထံ
Research Visa ေလွ်ာက္ထားႏုိင္ၿပီဆုိတဲ့အေၾကာင္းၾကားစာ ပုိ႔ေပးတယ္။
အဲ့ဒီစာရတာနဲ႔ အိႏၵိယသံရုံးမွာ Research Visa ရယူၿပီး
ဘုံေဘတကၠသုိလ္သုိ႔ ျပန္လာကာ တရား၀င္ေက်ာင္းသားျဖစ္ဖုိ႔ မွတ္ပုံတင္ရပါတယ္။
Research Visa မပါရင္ PhD ေက်ာင္းသားအျဖစ္ လက္မခံပါဘူး။
ေက်ာင္းသားျဖစ္ၿပီဆုိရင္ေတာ့ Thesis စတင္ေရးလုိ႔ရၿပီေပါ့။

တစ္လတစ္ခါ ႏွစ္လ တစ္ခါ ကိုယ့္ရဲ႕ Guide နဲ႔ေတြ႔ၿပီး ကုိယ္ေရးထားတာကုိ ျပ၊
ေဆြးေႏြးစရာရွိတာ ေဆြးေႏြး၊ ျပင္စရာရွိတာ ျပင္ဆင္ရပါတယ္။
ဒီလုိနဲ႔ က်မ္းေရးၿပီးၿပီဆုိပါစုိ႔။
ေက်ာင္းသားျဖစ္ၿပီး ၂၂ လ အၾကာမွာ ၁၅ - မ်က္ႏွာခန္႔ Synopsis ေရးတင္ရပါတယ္။
ေနာက္ ၂ - လအၾကာမွာမွ က်မ္းတင္သြင္းခြင့္ရွိပါတယ္။
PhD တန္းအတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ သင္တန္းကာလကေတာ့
အနည္းဆုံး ၂၂ လျဖစ္ၿပီး အမ်ားဆုံး ငါးႏွစ္လုိ႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။
က်မ္းတင္ၿပီး ၂ - လမွ ၆ - လအတြင္း Viva voce ထုိင္ရတယ္။
Viva ထုိင္ၿပီး ႏွစ္ပတ္ေလာက္အၾကာမွာ PhD စာေမးပြဲ အလုံးစုံ
ၿပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္သြားၿပီျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ PhD ဘဲြ႔နဲ႔ ထုိက္တန္တဲ့အေၾကာင္းတုိ႔ကုိ
ေၾကျငတဲ့ Declaration စာတစ္ေဆာင္ပုိ႔ေပးတယ္။

ဒီ စာရတဲ့ေန႔ကစၿပီး ကုိယ့္ရဲ႔နာမည္ေရွ႕မွာ Dr. စတတ္လုိ႔ရပါၿပီ။
Dr. Ashin Indaka စသည္ျဖင့္ေပါ့။