စ ႀကၤ ံ အ က်ဳိး ( ၅ ) မ်ဳိး

စႀကၤ ံဆုိသည္မွာ - စကၤမ = အေညာင္း အညာ ေျပေအာင္ သြားလာျခင္း ၊ လူးလာတုံ႔ေခါက္ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း လုိ႔ အဓိပၸာယ္ရပါတယ္ ။

ဣရိယာပုထ္ ( ဣရိယာ-ပထ) ဆုိတဲ့ ကုိယ္အမူအရာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေလးပါး ရွိပါတယ္ ။ ယင္းတုိ႔မွာ -

၁။ ဂမန = သြားျခင္း ။ ၂။ ဌာန = ရပ္ျခင္း ။ ၃။ အာသန = ထုိင္ျခင္း ။ ၄။ သယန = ေလ်ာင္းျခင္း ဟူ၍ျဖစ္တယ္ ။

တရားအားထုတ္ ဆင္ျခင္ရႈမွတ္ ပြားမ်ားတဲ့အခါ ယင္း ဣရိယာပုထ္ ေလးမ်ဳိးလုံးႏွင့္ ေျပာင္းလဲ အားထုတ္ရပါတယ္ ။ တရားႏွင့္ ေဝးကြာသည့္
တစ္ခ်ဳိ႕ေသာသူေတြက ထုိင္ၿပီးရႈမွတ္မွ တရားအားထုတ္္တယ္လုိ႔ ထင္မွတ္သိထားၾကပါတယ္ ။ ထုိင္ျခင္းတစ္မ်ဳိးတည္းနဲ႔ပဲ အားထုတ္မယ္ဆုိရင္ 

ရပ္ ၊ သြား ၊ ေလ်ာင္း ေနတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ ရႈမွတ္မႈ ကင္းလြတ္ေနလုိ႔ သမာဓိ မဆက္ေတာ့ဘဲ တရားေတြ႕ဖုိ႔ ခက္ခဲတတ္ပါတယ္ ။

အဲဒီ ဣရိယာပုထ္ ေလးမ်ဳိးမွ သြားျခင္းဆုိတဲ့ ကုိယ္အမူအရာနဲ႔ တရားရႈမွတ္ ပြားမ်ားရင္ စႀကၤ ံေလွ်ာက္တယ္လုိ႔ေခၚရတယ္ ။
စႀကၤ ံေလွ်ာက္ျခင္းေၾကာင့္ အက်ဳိး ငါးမ်ဳိး ရရွိေၾကာင္း ဗုဒၶေဟာၾကားထားတဲ့ စကၤမ သုတၲန္ တရားေတာ္မွာ ပါရွိပါတယ္ ။

၁ ။ ပထမ အက်ဳိးကေတာ့ - ခရီးရွည္ သြားႏုိင္ျခင္း ျဖစ္တယ္ ။
ခရီးသြားတဲ့အခါ ခုိင္ခုိင္မာမာ မေမာမပန္းဘဲနဲ႔ သြားႏုိင္တဲ့ အက်ဳိးကုိ ဆုိလုိတယ္ ။ ယာဥ္ ရထား မ်ားနဲ႔ သြားလာရ မျဖစ္လုိ႔ ကုိယ့္ေျခေထာက္ကုိ
အားကုိးၾကရတဲ့အခါ တရားအားထုတ္စဥ္က စႀကၤ ံအေလ့အက်င့္ ရထားသူမွာ တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသြားရင္ သူတုိ႔မွာ ဘာတာဝန္မွ မေလးေတာ့ဘူး၊
ေပါ့ေပါ့ပါးပါး သက္သက္သာသာနဲ႔ ခရီးကုိ ၿပီးဆုံးႏုိင္တယ္ ။

၂ ။ ဒုတိယ အက်ဳိးကေတာ့ - လုံ႔လ ဝီရိယေတြ ခုိင္ခုိင္ခံ့ခံ့ ျပည့္ဝလာျခင္းျဖစ္တယ္ ။
ထုိင္ေန ၊ ရပ္ေန ၊ ေလ်ာင္းေနတဲ့အခါ သိတ္အားစုိက္ထုတ္စရာ မလုိဘူး ၊ သြားလာလႈပ္ရွားရၿပီဆုိရင္ သာမန္ ၿငိမ္သက္ေနျခင္းထက္ ပုိၿပီး ေၾကာင့္ၾက
စုိက္ထုတ္ လုံ႔လျပဳေပးရတယ္ ၊ ဒါေၾကာင့္ ကုိယ္ဝီရိယအားျဖင့္ ပုိၿပီး စုိက္ထုတ္ရသလုိ ၊ လႈပ္ရွားေနတဲ့ ကုိယ္အမူအရာကုိ လုိက္ၿပီး ရႈမွတ္ရလုိ႔
စိတ္ဝီရိယကုိလဲ ပုိၿပီး စုိက္ထုတ္ရတဲ့အတြက္ ဝီရိယ ႏွစ္ထပ္ ပါလာတတ္တယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ လုံ႔လ ဝီရိယ ေတြ ပုိၿပီး ျပည့္ဝလာတယ္ ။ ပ်င္းရိ ဖင့္ႏႊဲတဲ့
စိတ္ , ညစ္ညဴးငုိက္ျမည္းတဲ့စိတ္ေတြ ျပယ္လြင့္ သြားရပါတယ္ ။

၃ ။ တတိယ အက်ဳိးကေတာ့ - ေရာဂါကင္းၿပီး က်န္းမာေရးေတြ ေကာင္းလာတတ္ျခင္း ျဖစ္တယ္ ။
ထုိင္ခ်ည္းပဲ ေနမယ္ဆုိရင္ ဣရိယာပုထ္ မမွ်တေတာ့ ေသြး အသြားအလာ လည္ပတ္မႈ မေကာင္းတဲ့အတြက္ က်န္းမာေရးထိခုိက္ၿပီး ေရာဂါရတတ္တယ္ ။
စႀကၤ ံေလွ်ာက္တယ္ဆိုေတာ့ ေသြး လည္ပတ္မႈေကာင္းၿပီး အေၾကာအျခင္ေတြ ေတာင့္တင္းမေနဘဲ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္ေစတယ္ ။ ေရာဂါေတြကုိလဲ
ကာကြယ္ေပးႏုိင္တယ္ ။

၄ ။ စတုတၲ အက်ဳိးကေတာ့ - စားထားတဲ့ အစားအစာေတြ မွ်မွ်တတ ေၾကညက္ေစျခင္း ျဖစ္တယ္ ။
ကုိယ္အမူအရာေတြ လႈပ္ရွားသြားလာရတဲ့အခါ ပါစက ေတေဇာလုိ႔ ေခၚတဲ့ အစာခ်က္လုပ္ေသာ အပူဓာတ္ကုိ တုိးပြားေစပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ အစာကုိ
လွ်င္လွ်င္ျမန္ျမန္ လြယ္ကူစြာ ေၾကညက္ေစပါေတာ့တယ္ ။ အစာေၾကညက္ရင္ အာဟာရေတြ တစ္ကုိယ္လုံးကုိ ပ်ံ ့ႏွံ႔ၿပီးေတာ့ အင္အားေတြ ျဖည့္တင္း
သြားႏုိင္ပါတယ္ ။ အထူးသျဖင့္ အိ္ပ္ရာထခါစ နဲ႔ စားေသာက္ၿပီးခါစေတြဆုိရင္ စႀကၤ ံေလွ်ာက္ဖုိ႔ သိပ္လုိအပ္ပါတယ္ ။ အိ္ပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္က မေၾကညက္ေသးတဲ့
အစာကုိ ေၾကညက္ေစၿပီး၊ အိပ္ရာထစ မၾကည္မလင္နဲ႔ ငုိက္ျမည္းမႈေတြကုိလည္း ဖယ္ရွားႏုိင္တဲ့အတြက္ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာနဲ႔ တရားရႈမွတ္ႏုိင္ပါတယ္ ။

၅ ။ ပဥၥမ အက်ဳိးကေတာ့ - စႀကၤ ံေလွ်ာက္ျခင္းျဖင့္ ရရွိတဲ့ သမာဓိဟာ ၾကာရွည္ တည္ၿမဲျခင္း ျဖစ္တယ္ ။
ၿငိမ္သက္စြာ တည္ထားတဲ့ ပစ္မွတ္ ကုိ ပစ္ရတာထက္၊ လႈပ္ရွားေနတဲ့ ပစ္မွတ္ကုိ ပစ္ရတာက ပုိမုိခက္ခဲလုိ႔၊ ထိမွန္ေစခ်င္ရင္ လုံ႔လအား၊ စူးစုိက္အား၊ လ်င္ျမန္အားေတြ
အကုန္သုံးရလုိ႔ မလြယ္လွပါဘူး ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ အေလ့အက်င့္ ရသြားရင္ေတာ့ ဘယ္ပစ္မွတ္မဆုိ လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ ထိမွန္ေအာင္ ပစ္ႏုိင္သြားပါတယ္ ။
ထုိ႔အတူပဲ ထုိင္ၿပီး ၊ ရပ္ၿပီး ၊ ေလ်ာင္းၿပီး ရႈမွတ္ရတာထက္ ၊ စႀကၤ ံေလွ်ာက္ၿပီး ရႈမွတ္ရတာက လႈပ္ရွားေနတဲ့ အရႈခံ အာရုံကုိ လြတ္မသြားေအာင္ သတိ၊ ဝီရိယဆုိတာေတြ
ပုိစုိက္ထုတ္ရတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ စႀကၤ ံေလွ်ာက္လုိ႔ သမာဓိ ရလာၿပီဆုိရင္ အဲဒီသမာဓိက ၾကာရွည္တည္တံ့ႏုိင္ေအာင္ ခုိင္ၿမဲပါေတာ့တယ္ ။ သမာဓိ တာရွည္တည္တံ့ေနလုိ႔
တရားေတြ႕မႈလဲ ျမန္ဆန္ႏုိင္ပါတယ္ ။

ေမာ္ေတာ္ကားေတြမွာ ၾကာရွည္ရပ္ထားရင္ ဘက္ထရီအားကုန္သြားၿပီး ႏႈိးရခက္တတ္တယ္ ၊ သြးလာေနတဲ့ကားမွာေတာ့ ဘက္ထရီအားျပည့္ေနလုိ႔ ဘယ္အခ်ိန္နႈိးႏႈိး
စက္ႏႈိးရလြယ္ကူေစတယ္ ။ ဒီလုိပါပဲ ထုိင္ခ်ည္းပဲ အားထုတ္ေနရင္ ဝီရိယအားေတြ ဆုတ္သြားလုိ႔ ၊ သတိအားေတြ သမာဓိအားေတြ ဆုတ္ယုတ္သြားတတ္တယ္ ။
စႀကၤ ံေလွ်ာက္လုိ႔ ရထားတဲ့ သမာဓိကေတာ့ အားျပည့္ အားေကာင္းေနလုိ႔ ဘယ္အခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္ တရားရႈမွတ္လုိက္တာနဲ႔ ရႈဥာဏ္ နဲ႔ အရႈခံအာရုံတုိ႔ ခ်ိန္သားကုိက္ၿပီး
ဝိပႆနာဥာဏ္ေတြ ရင့္က်က္တုိးတက္ သြားတတ္ပါတယ္ ။

ဒါေၾကာင့္ ဝိပႆနာ ဘာဝနာကုိ ရႈမွတ္အားထုတ္တဲ့ ေယာဂီမ်ားအေနျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သာမန္ က်န္းမာေရး ေကာင္းေစလုိသူ ပုဂၢဳိလ္တုိ႔အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊
စႀကၤ ံေလွ်ာက္ျခင္း ( က်ဥ္းေျမာင္းသည့္ေနရာဆုိလွ်င္ ေခါက္တုံ႔ေခါက္ျပန္ ေလွ်ာက္ျခင္း ) ကုိ အၿမဲတေစ ေလ့က်င့္ပြားမ်ားၾကရန္ တုိက္တြန္းလုိက္ပါတယ္ ။
သမာဓိမ်ား ရင့္က်က္ၿပီး ေလာကီ ေလာကုတ္ ႏွစ္ျဖာ အက်ဳိးမ်ား ရရွိႏုိင္ၾကပါေစ ။