၀ိရတိ ၃-ပါး အေၾကာင္း

သမၼာ၀စာ၊ သမၼာကမၼႏ ၱ၊ သမၼာအာဇီ၀

ဤ၀ိရတိ ေစတသိက္ ၃-ပါးကို ေလ့လာရာ၌ ေရွးဦးစြာ ဒုစရုိက္ ၁၀-ပါးကို နားလည္ျပီး ျဖစ္ရမည္။ (ဤက်မ္း၌ကား ဒုစရုိက္ကို မျပေတာ့။) ထုိဒုစရုိက္မ်ားကို အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ ဆုိင္မဆုိင္ ၂-မ်ိဳးခြဲရာ၏။ ထုိတြင္ သူ႔အသက္ကို သတ္ရာ၌ ေသသူ၏ ဥစၥာကို လုိခ်င္၍ျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးက ေငြျဖင့္ ခုိင္း၍ျဖစ္ေစ၊ မုဆုိးတံငါအလုပ္ျဖင့္ အသက္ေမြးေန၍ျဖစ္ေစ သတ္ျဖတ္ျခင္းသည္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ ကာယဒုစရုိက္တည္း။ တစ္္စံုတစ္ခု ပစၥည္းကို မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ သက္သက္မုန္း၍ သတ္ျခင္းသည္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ မဆုိင္ေသာ ကာယဒုစရုိက္တည္း။ အျခားဒုစရုိက္တုိ႔၌လည္း ရထုိက္သလုိ ခြဲျခားရာ၏။

ပစၥည္းရမူအတြက္ မုသားသက္ေသလုိက္ျခင္း၊ မတရားေရွ႕ေနလုိက္ျခင္း၊ ကြက္စိပ္ဆရာလုပ္၍ မမွန္ေသာ ဒ႑ာရီ ဇာတ္၀တၳဳ ေျပာဆုိျခင္းသည္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ ၀စီဒုစရုိက္တည္း။ ပစၥည္းတစ္စံုတစ္ရာကို မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ သက္သက္မုသားေျပာျခင္း၊ ရန္တုိက္ျခင္း၊ ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္းေျပာျခင္း၊ မမွန္ေသာ ဒ႑ာရီ ဇာတ္၀တၳဳေျပာျခင္းမ်ားသည္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ မဆုိင္ေသာ ၀စီဒိုစရုိက္တည္း။

၀ိရတိ

ထုိကာယဒုစရုိက္၊ ၀စီဒုစရုိက္ အမူတုိ႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း သေဘာသည္ ၀ိရတိ မည္၏။ မုသားစကားေျပာခြင့္ (၀စီဒုစရုိက္ျဖစ္ခြင့္) ၾကံဳလာေသာအခါ “မေျပာပါဘူး”ဟု ေရွာင္ၾကဥ္ရာ၌ ထိုအခြင့္ၾကံဳလာေသာ မုသားစကားသည္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ မစပ္ဆုိင္လွ်င္ သမၼာ၀ါစာ၀ိရတိ ျဖစ္၍ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ စပ္ဆုိင္လွ်င္ သမၼာအာဇီ၀၀ိရတိ ျဖစ္၏။ သူ၏ အသက္ကိုသတ္ခြင့္ (ကာယဒုစရုိက္ျပဳခြင့္) ၾကံဳလာေသာအခါ “မသတ္ပါဘူးေလ”ဟု ေရွာင္ၾကဥ္၍ ထုိအခြင့္ၾကံဳလာေသာ ပါဏာတိပါတမူက အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းႏွင့္ ဆုိင္လွ်င္ သမၼာအာဇီ၀၀ိရတိ ျဖစ္၏။

၀ိရတိမဟုတ္ေသာအရာ

ေရွာင္ၾကဥ္မူမပါ ေရွာင္ၾကဥ္စရာမရွိဘဲ ေကာင္းေသာ စကားကိုေျပာဆုိရာအခါႏွင့္ “ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ” စသည္ျဖင့္ သီလေဆာက္တည္ရာ အခါတုိ႔၌ သမၼာ၀ါစာ (ေကာငး္ေသာစကား)ဟု ဆုိႏုိင္ပါ၏။ ကုသိုလ္ေစတနာေတြ ျဖစ္၏။ ေရွာင္ၾကဥ္စရာမပါဘဲ အျပစ္မရွိေသာ အလုပ္အကုိင္ျပဳေနရာအခါ၊ ဒါနျပဳေနရာအခါ၊ ဘုရားဖူး တရားနာ စေသာအခါတို႔၌ သမၼာကမၼႏ ၱ(ေကာင္းေသာအလုပ္) ဟု ဆုိႏုိင္ပါ၏။ ကုသိုလ္ေစတနာေတြျဖစ္၏။ ေရွာင္ၾကဥ္စရာ မပါဘဲ မိရုိးဖလာ ေကာင္းေရာင္း ေကာင္း၀ယ္ ကုန္သြယ္လယ္ယာ လုပ္ျခင္းစေသာ အမူမ်ားျဖင့္ အသက္ေမြးရာ၌ သမၼာအာဇီ၀ (ေကာင္းေေသာ အသက္ေမြးမူ) ဟု ဆုိႏုိင္၏။ သို႔ေသာ္ ေရွာင္ၾကဥ္မူ သေဘာမပါေသာေၾကာင့္ ထုိသမၼာ၀ါစာ စသည္တုိ႔ကို ၀ိရတိေစတသိက္ဟု မမွတ္ရပါ၊ ရုိးရုိးကုသိုလ္ ေစတနာမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ပါ။

သမာဒါန၊ သမၸတၱႏွင့္၊ သမုေစၦဒ တစ္လီ၊ သံုးမ်ိဳးစီ၊ နာမည္ထပ္၍ျဖာ။

သမၼာ၀ါစာ၊ သမၼာကမၼႏၱ၊ သမၼာအာဇီ၀ဟု ၃-မ်ိဳးျပားေသာ ထုိ၀ိရတိသည္ တစ္မ်ိဳးတစ္မ်ိဳးလွ်င္ သမာဒါန၀ိရတိ၊ သမၸတၱ၀ိရတိ၊ သမုေစၦဒ၀ိရတိဟု ၃-မ်ိဳးစီျပား၏။ ထုိ ၃-မ်ိဳးတြင္ သီလေဆာက္တည္ေသာအားျဖင့္ ဒုစရုိက္အမူမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းသည္ သမာဒါန၀ိရတိတည္း။ သတ္ဖုိ႔ ႏြားတစ္ေကာင္ေရာက္ေနရာ မသတ္ေတာ့ပါဘူးဟု ၾကံျပီးလွ်င္ “ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ”ဟု ေဆာက္တည္လွ်င္ ေဆာက္တည္ေနတုန္းမွာလည္း သမာဒါန၀ိရတိ ျဖစ္ႏုိင္သည္။

ေရွးတုန္းက ဥပသကာတစ္ေယာက္သည္ မေထရ္တစ္ပါးအထံ သီလခံယူျပီးေနာက္ ေပ်ာက္ေသာႏြားကို ရွာေနစဥ္ ေတာင္ေပၚသို႔ အေရာက္တြင္ စပါးၾကီးေျမြက ေျခကို ပတ္ေသာေၾကာင့္ ဓားႏွင့္ ခုတ္မည္ၾကံျပီးမွ သီလကိုသတိရ၍ မသတ္ဘဲ ေရွာင္ေလသည္။ သီလတန္ခိုးေၾကာင့္ ေျမြၾကီးကလည္း လႊတ္သြားေလသည္။ ဤ၀တၳဳ၌ သီလေဆာက္တည္ထားသျဖင့္ မသတ္ဘဲ ေရွာင္ၾကဥ္ေသာေၾကာင့္ သမာဒါန၀ိရတိ ျဖစ္၏။ ဤသို႔လွ်င္ သီလေဆာက္တည္ေနတုန္းမွာ ျဖစ္ေစ၊ ေဆာက္တည္ျပီးေနာက္ျဖစ္ေစ ေရွာင္ဖြယ္ ဒုစရုိက္မွ ေရွာင္ၾကဥ္လွ်င္ သမာဒါန၀ိရတိ ျဖစ္သည္။ (သမာဒါန = သီလေဆာက္တည္ထားျခင္း + ၀ိရတိ = မေကာင္းမူမွ ေရွာင္ျခင္း။)

သီလ ေဆာက္တည္မထားဘဲ ရုတ္တရက္ ေတြ႕ၾကံဳလာေသာအခါ ေရွာင္ၾကဥ္မူသည္ သမၸတၱ၀ိရတိ မည္၏။ သီဟိုဠ္ကြ်န္း၌ “စကၠန” ဥပါသကာသည္ ငယ္ရြယ္စဥ္အခါက မက်န္းမာေသာမိခင္မွာ လတ္ဆတ္ေသာ ယုန္သားဓာတ္စာက်ေသာေၾကာင့္ ေတာထဲသို႔ ယုန္ရွာထြက္ေလေသာ္ ေကာက္နုကေလးေတြ စားမည္လာေသာ ယုန္ငယ္ကိုဖမ္းမိ၍ သတ္ေတာ့မည္ၾကံျပီးမွ သနားသျဖင့္ မသတ္ဘဲ ေရွာင္ၾကဥ္၍ ယုန္ငယ္ကို လႊတ္လုိက္ေလသည္။ အိမ္ျပန္ေရာက္ေသာအခါ မိခင္အားျဖစ္ပ်က္ပံု အေၾကာင္းစံုကို ေျပာျပ၍ “ကြ်ႏု္ပ္သည္ နားလည္ေသာအရြယ္မွစ၍ သူ၏အသက္ကို ေသေစလုိေသာ ေစတနာျဖင့္ မသတ္ခဲ့ဖူးပါ”ဟု သစၥာစကားကို ေျပာေလရာသူ၏ အစြမ္းေၾကာင့္ မိခင္၏ ေရာဂါလည္း ေပ်ာက္ကင္းေလသည္။ ဤ၀တၳဳ၌ သီလမေဆာက္တည္ဘဲ ရုတ္တရက္ေတြ႕၍ ေရွာင္ၾကဥ္ေသာေၾကာင့္ သမၸတၱ၀ိရတိ ျဖစ္သည္။ (သမၸတၱ = တုိက္ဆုိင္လာေသာ (ရုတ္တရက္ ေတြ႕ၾကံဳလာေသာ) မေကာင္းမူ ဒုစရုိက္မွ + ၀ိရတိ = ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း။)

မဂ္ကိုရေသာအခါ ကိေလသာ ဓာတ္လံုး၀ ကင္းျပတ္ရေအာင္ ေရွာင္ၾကဥ္ေသာေၾကာင့္ မဂ္စိတ္၌ပါေသာ ၀ိရတိသည္ သမုေစၦဒ၀ိရတိမည္၏။ (သမုေစၦဒ = ကိေလသာ အႏုသယဓာတ္ တုိ႔ကို အၾကြင္းမရွိေအာင္ျဖတ္လ်က္ + ၀ိရတိ = ေရွာင္ၾကဥ္မူ) ဤသို႔လွ်င္ သမၼာ၀ါစာစေသာ မူလ၀ိရတိေစတသိက္ ၃-မ်ိဳး၌ တစ္မ်ိဳး တစ္မ်ိဳးလွ်င္ သမာဒါန၀ိရတိ စသည္ျဖင့္ ၃-မ်ိဳး ကြဲျပားႏုိင္ၾကေပသည္။

နိဂံုး

ဤမွ်ေလာက္ေသာ စကားအစဥ္ျဖင့္ ကိုယ္က်င့္အတြက္ လူမ်ားသိဖြယ္ရာ စိတ္ကို ေကာင္းေအာင္ ျခယ္လွယ္ေသာ ေစတသိက္မ်ား ျပီးဆံုးပါျပီ။ ယခုအခါ မိမိ၏စိတ္ကို ေကာင္းေအာင္ ျခယ္လွယ္တတ္ေသာ ေစတသိက္မ်ားႏွင့္ (ဒုတိယခန္း၌ျပခဲ့ေသာ) မေကာင္းေအာင္ ျခယ္လွယ္တတ္ေသာ ေစတသိက္မ်ားကို နားလည္ၾကပါျပီ။ ထုိသို႔ နားလည္ျပီးေနာက္ “အေကာင္းမေကာင္း ၂ဖက္တြင္ မည္သည့္ဘက္က အျဖစ္မ်ားမည္နညး္”ဟု စဥ္းစား သင့္၏။

အေကာင္းေစတသိက္မ်ားကို ျပဳရာ၀ယ္ “ အေကာင္း အစစ္ မဟုတ္ဘဲ သဒၶါအတု၊ သတိအတု ဟီရိ ၾသတၱပၸအတု” စသည္ျဖင့္ အတုေတြ ပါ၀င္ေနသည္။ မေကာင္းေစတသိက္မ်ားကို ျပရာ၌ကား မေကာင္းသက္သက္ အေကာင္းမေရာယွက္ခဲ့ေခ်။ ဤမွ်ေလာက္ ခြဲျခားရုံမွ်ျဖင့္ “အေကာင္းသက္သက္အျဖစ္နည္း၍ အေကာင္းမေကာင္းေသာင္းေျပာင္းႏွင့္ မေကာင္းသက္သက္ေတြကသာ ငါတုိ႔ သႏၱာန္၌ အျဖစ္မ်ားေနပါတကား”ဟု စဥ္းစားမိလာက္ေပျပီ။

ထုိသို႔ မေကာငး္တရားေတြ ဗရေပြ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္သာ သံသရာမွာ ၾကာခဲ့ၾကရသည္။ ယခုေလာက္ တတ္သိနားလည္ေသာ ဘ၀မွာပင္ မေကာင္းတရားေတြ အျဖစ္မ်ားေစဦးမည္ဆုိက နိဗၺာန္ရလိုေၾကာင္း အာေပါက္ေအာင္ ဆုေတာင္းေနၾကေသာ္လည္း အေကာင္းဆံုး နိဗၺာန္ႏွင့္ ဧကန္ေ၀းၾကဦးမည္သာ။ သို႔ျဖစ္၍ သူေတာ္ေကာင္းစာရင္း၌ ပါ၀င္လုိ၊ နိဗၺာန္ကို အျမန္ရလိုသူတိုင္း သူတစ္ပါး အထင္ၾကီးရုံေကာင္းေသာ သူေတာ္ေကာင္းမ်ိဳးကို မိမိကိုယ္ကိုမိမိ အထင္ၾကီးေသာ သူေတာ္ေကာင္းအျဖစ္မ်ိဳးကို ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ အလုိရွိပါကုန္။ ငါ့၏အတြက္ကား ပရိယာယ္သေဘာ မာယာ သာေဌယ် မေႏွာေသာ စင္းလံုးေခ်ာ စိတ္ေကာင္းစိတ္ထက္သာ ဘ၀တုိင္း ျဖစ္ရပါလုိ၏။ ငါ၏ အဆက္အသြယ္ ၾကီးၾကီးငယ္ငယ္မ်ားလည္း တကယ္စင္စစ္ သူေတာ္ေကာင္းျဖစ္ေအာင္ ထူေထာင္ႏုိင္ၾကပါေစေသာ၀္။

စိတ္ေကာင္းျဖစ္မူ၊ ျခယ္လွယ္ျပဳသည့္၊ ယခုညႊန္ၾကား၊ ေစတသိက္မ်ားကို၊ ခြဲျခားစုေပါင္း၊ စိတ္စက္ေကာင္းျဖင့္၊ ႏွစ္ေထာင္းအားရ၊ ေရွးပုညေၾကာင့္၊ ရူၾကသူေပါင္း၊ စိတ္ယုတ္ေျပာင္း၍၊ စိတ္ေကာင္းရေစ၊ ငါ့အေနမူ၊ မ ေသြေျဖာင့္တန္း၊ နိဗၺာန္လွမ္းဖုိ႔ စိတ္စြမ္းထက္ျမက္၊ ဆင့္ဆင့္တက္သား၊ အဆက္အသြယ္၊ ၾကီးၾကီးငယ္လည္း၊ ငါ့ႏွယ္နည္းတူ၊ စိတ္ေကာင္းယူသည္၊ နိဗၺဴထုတ္ေခ်ာက္ေရာက္ရန္ေသာ၀္။

အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာစာအုပ္မွ ထုတ္ႏူတ္ေဖာ္ျပေပးထားပါသည္။